نوشیدنی‌های فراسودمند ترکیبی از علم، نوآوری و بازار

بازار نوشیدنی‌های فراسودمند به سرعت در حال تحول است و این تحول ناشی از تقاضای مصرف کنندگان برای مصرف نوشیدنی‌هایی است که فواید سلامتی آنها فراتر از تغذیه پایه‌ای است. این نوشیدنی‌ها با استفاده از ترکیبات زیست فعال و فرمولاسیون‌های پیشرفته، قادرند علاوه بر تامین نیازهای تغذیه‌ای، اثرات مثبتی بر سلامت عمومی داشته باشند.

با افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت تغذیه و تأثیرات آن بر کیفیت زندگی، تقاضا برای نوشیدنی‌های فراسودمند که بتوانند علاوه بر تأمین نیازهای تغذیه‌ای به سلامت بدن نیز کمک کنند به شدت افزایش یافته است.

مواد تغذیه‌ای ارزشمند در نوشیدنی‌های فراسومند

استفاده از ترکیبات تغذیه‌ای مختلف در فرمولاسیون و تولید این نوشیدنی‌ها تأثیر زیادی در افزایش عملکرد آن‌ها و رفع نیازهای خاص مصرف‌کنندگان دارد. این مواد شامل پروتئین‌ها، فیبرها، آنتی اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی، پروبیوتیک ها و اسیدهای چرب امگا 3 هستند.

• پروتئین‌ها و آمینواسیدها

پروتئین‌ها در نوشیدنی‌های ورزشی و ترمیم عضلات استفاده می‌شوند. پروتئین‌های گیاهی نظیر پروتئین سویا، جودوسر، نخود و بادام و همچنین پروتئین‌های هیدرولیز شده مانند کازئین یا پروتئین آب پنیر، در بسیاری از نوشیدنی‌ها یافت می‌شوند. این ترکیبات نه‌ تنها به به ترمیم عضلات کمک می‌کنند، بلکه احساس سیری در افراد را طولانی‌تر کرده و در کاهش چربی بدن نیز مؤثرند.

پروتئین‌ها و آمینواسیدها، به ویژه اسیدهای آمینه ضروری مانند لوسین، والین و ایزولوسی (BCAA) به طور گسترده در نوشیدنی‌های ورزشی استفاده می‌شوند. ساختار شیمیایی این پروتئین‌ها شامل گروه‌های آمینه و کربوکسیل است که قابلیت تعامل با سایر ترکیبات را دارد. در فرآیند تحقیق و توسعه، اصلاح این پروتئین‌ها از طریق هیدرولیز آنزیمی به بهبود حلالیت و پایداری در محصول نهایی کمک می‌کند. درست مانند کلاژن که در نوشیدنی‌های ضدپیری و سلامت پوست به‌کار می‌رود و در تقویت ساختار پوست و مفاصل شناخته شده است و سبب ترمیم و تقویت پوست و کاهش چین و چروک می‌گردد.

• فیبرهای رژیمی

فیبرها نقش حیاتی در حفظ سلامت گوارش، کاهش کلسترول و تنظیم قند خون ایفا می‌کنند. اینولین، پکتین و فیبرهای محلول دیگر از جمله افزودنی‌هایی هستند که در فرمولاسیون نوشیدنی‌ها به‌کار می‌روند. اکثر این فیبرها ساختار پلی‌ساکاریدی دارند که از سلولز یا گالاکتورونیک ‌اسید تشکیل شده‌اند و به بافت و بهبود ویسکوزیته نوشیدنی‌ها کمک می‌کنند.

• آنتی‌اکسیدان‌ها

آنتی‌اکسیدان‌ها شامل ترکیبات فنلی مانند فلاونوئیدها و تانن‌ها هستند و به دلیل داشتن گروه‌های هیدروکسیلی توانایی مهار رادیکال‌های آزاد را دارند. آنتی اکسیدان‌ها، با مهار رادیکال‌های آزاد بدن  از آسیب‌های سلولی جلوگیری می‌کنند و در پیشگیری از بیماری‌های مزمن و بهبود عملکرد عمومی بدن مؤثرند. برخی از منابع طبیعی آنتی‌اکسیدان‌ها شامل انگور، انار، بلوبری، زغال‌اخته و پرتقال هستند که به‌طور گسترده در نوشیدنی‌های فراسودمند برای بهبود سلامت قلب و تقویت سیستم ایمنی موثرند.

• ویتامین‌ها و مواد معدنی

ویتامین‌ها و مواد معدنی جزو موارد ضروری برای عملکرد صحیح بدن هستند. ویتامین‌های C و D برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت استخوان‌ها ضروری‌اند. ویتامین‌های گروه B نیز در افزابیش سطح انرژی و کاهش خستگی تاثیر گذارند.

• ترکیبات آبرسان

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ نوشیدنی‌های فراسودمند، تأمین آب و رطوبت بدن است. در این راستا ترکیباتی مانند هیالورونیک اسید (با ساختار پلی ساکاریدی) و لاکتیک اسید برای افزایش رطوبت پوست و کمک به تسکین دردهای مفصلی موثرند.

• پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها را می‌توان به عنوان میکروارگانیسم‌های زنده و همچنین به عنوان مواد غذایی غیرقابل هضم تعریف کرد.

محصولات Synbiotic از ترکیب پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها تشکیل شده‌اند. این ترکیبات با تکثیر باکتری‌های مفید به سلامت روده کمک می‌کنند. برای حفظ این مواد از تکنیک‌های میکروکپسوله‌سازی برای قابلیت حیات پروبیوتیک‌ها در حین فرآوری استفاده می‌شود. در این دسته محصولات به نمونه موفق نوشیدنی کامبوجا می‌توان اشاره کرد.

• اسیدهای چرب امگا 3

اسیدهای چرب امگا 3 اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه PUFAs ضروری هستند زیرا نمی‌توانند در بدن انسان سنتز شوند. افزایش بروز و سرعت بیماری‌های دژنراتیو مانند دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، آرتریت، سرطان، اختلالات روانی و غیره به کمبود امگا 3 در رژیم غذایی مدرن نسبت داده می‌شود.

 امگا 3 یکی از موفق‌ترین و امیدوارکننده‌ترین مواد کاربردی در صنعت غذا و نوشیدنی است. دانه چیا و سایر منابع اسیدهای چرب امگا 3 به دلیل تاثیر مثبت در پیشگیری از بیماری‌های قلبی و التهابی به این نوشیدنی‌ها اضافه می‌شود.

چالش‌ها و فرصت‌ها در توسعه محصولات سلامت ‌محور

با وجود پتانسیل‌های گسترده در بازار نوشیدنی‌های فراسودمند، چالش‌هایی نیز برای تولید و عرضه این محصولات وجود دارد. یکی از چالش‌های مهم در تولید نوشیدنی‌های فراسودمند در ایران، محدودیت دسترسی به تجهیزات پیشرفته برای فرآوری ترکیبات حساس مانند کلاژن و پروبیوتیک‌است. به علاوه نوسانات قیمت و امکان تهیه مواد اولیه وارداتی نیز بر تولید و قیمت نهایی این محصولات تاثیر گذار است.

از سوی دیگر، فرصت‌هایی نیز برای استفاده از تکنولوژی‌های متدوال‌تر مانند خشک کردن انجمادی یا میکروکپسوله‌سازی وجود دارد که با سرمایه گذاری هدفمند می‌تواند به رفع این چالش کمک کرد.

• پایداری ساختار و طعم

ترکیب مواد فعال در نوشیدنی‌ها به‌ویژه وقتی که ترکیبات طبیعی مانند عصاره‌های گیاهی و پروتئین‌ها در آنها استفاده می‌شود می‌تواند بر طعم، مزه و حتی پایداری محصول تأثیر گذارد. به عنوان مثال در روش بسته‌بندی پرکردن داغ که دما بین 91  الی 95 درجه سانتی‌گراد است، امکان دناتوره شدن کلاژن در دمای 60 درجه سانتی‌گراد وجود دارد و یا حتی برخی از ترکیبات حساس مانند ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها در معرض خطر اکسیداسیون هستند. بنابراین نیاز به فناوری‌های جدید برای حفظ پایداری و طعم این ترکیبات امری ضروری است.

پیش‌بینی می‌شود که صنعت نوشیدنی‌های فراسودمند به دلیل افزایش نگرانی‌ها در زمینه سلامت افراد و همچنین عرضه محصولاتی که علاوه بر آبرسانی، مزایای دیگری دارند، در سال‌های آینده با سرعت قابل توجهی گسترش یابد.

• رشد تقاضای جهانی

 رشد آگاهی جهانی درباره تغذیه سالم و اهمیت مصرف مواد مغذی موجب افزایش تقاضا برای محصولات فراسودمند از جمله نوشیدنی‌ها شده است. این روند فرصتی برای تولیدکنندگان فراهم می‌آورد تا محصولات جدید و نوآورانه‌ای را برای بازارهای مختلف تولید کنند.

• استفاده از منابع بومی

در کشورهایی که منابع طبیعی متنوعی دارند می‌توان از گیاهان بومی و آنتی‌اکسیدان‌های محلی به ‌عنوان مواد اولیه با ارزش استفاده کرد. ایران به عنوان کشوری با تنوع بالای منابع طبیعی، می‌تواند از ظرفیت‌های گیاهی بومی خود برای تولید نوشیدنی‌های فراسودمند بهره ببرد. گیاهانی مانند زعفران، گل محمدی و زرشک در ایران، سرشار از ترکیبات آنتی اکسیدان و خواص ضد التهابی هستند که می‌توانند در فرمولاسیون این محصولات مورد استفاده قرار گیرند. علاوه‌ بر این، سایر میوه‌های بومی مانند خرما، انار و انگور نیز مواد اولیه ارزشمندی برای تولید نوشیدنی‌های مغذی و صادرات محور محسوب می‌شوند.

نمونه‌های موفق در بازار

در سطح جهانی برندهایی نظیر Nestlé ،Danone و PepsiCo که شامل ترکیبات پروتئینی، فیبرهای رژیمی و آنتی‌اکسیدان‌ هستند با توسعه و تولید نوشیدنی‌های فراسودمند به‌طور موفق وارد بازار شده‌اند.

این نمونه‌ها نشان می‌دهد که با استفاده از مواد ارزشمند و نوآوری در فرمولاسیون، می‌توان نوشیدنی‌های مفید و دلپذیری  را به بازار عرضه کرد.

بازار نوشیدنی‌های فراسودمند

وسعت و اندازه بازار جهانی نوشیدنی های کاربردی در سال 2024، به عددی حدود  233.94 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود و پیش بینی می‌شود تا سال 2034 به حدود 437.48 میلیارد دلار برسد که با نرخ رشد سالانه مرکب، (CAGR) 6/46 درصد بین سال های 2024 و 2034 افزایش می‌یابد. این رشد ناشی از افزایش آگاهی‌های تغدیه‌ای و سلامتی است. ناگفته نماند که جمعیت جوان و آگاه به سلامت، موتور محرک رشد بازار نوظهور سلامت در ایران است.

اندازه بازار نوشیدنی‌های فراسودمند از سال 2023 تا 2034